زَعفَران یا زعفران خوراکی (نام علمی: Crocus sativus) گیاهی است از تیره‌ی زنبقیان، سردهٔ زعفران که ویژگی سرخوشی داشته و امروزه برخی شرکت‌های دارویی اروپایی از آن بعنوان اینتگراتور ضد افسردگی استفاده می‌کنند. زعفران گیاهی کوچک و چند ساله به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ سانتی‌متر است. از وسط پیاز و یا قاعده ساقه، تعدادی برگ باریک و دراز خارج می‌شوند. از وسط برگ‌ها، ساقه گلدار خارج شده که به یک تا سه گل منتهی می‌شود. گل‌ها بسیار زیبا و دارای ۶ گلبرگ بنفش رنگ هستند که ممکن است در بعضی واریته‌ها به رنگ گلی یا ارغوانی باشند. گل‌ها دارای ۳ پرچم و یک مادگی منتهی به کلالهٔ سه شاخه به رنگ قرمز متمایل به نارنجی است. قسمت مورد استفاده این گیاه، انتهای خامه و کلاله سه شاخه است که به نام زعفران مشهور است و دارای بوی معطر با طعم کمی تلخ می‌باشد.
سابقه‌ی کاشت زعفران در ایران به بیش از ۳۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد. این گیاه رنگی و گران‌بهای چندین ساله، به طلای سرخ و یا طلای کویر شهرت یافته ‌است و به علت طعم، رنگ و عطر عالی کاربردهای فراوانی در تولید فرآورده‌های غذایی، دارویی و شیمیایی دارد و با توجه به محدودیت کشت و تولید از فرآورده‌های گران‌قیمت به شمار می‌رود. ایران با متوسط تولید ۹۰ تا ۹۳ درصد از مجموع تولید جهانی زعفران (بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن در سال) در این زمینه مقام اول جهان را داراست.
در ایران کشاورزان استانهای خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، اصفهان، فارس و کرمان بیش از سایر مناطق نسبت به کاشت و تولید زعفران اقدام مینمایند که از این بین استان خراسان رضوی بیش از ۸۰ درصد زعفران کشور را تولید مینماید.